Ιδιωτικοποίηση Λιμανιών: Η περίπτωση του Λίβερπουλ

Όλα τα λιμάνια στη Μεγάλη Βρετανία ήταν ιδιωτικά μέχρι το 1970 όταν σώθηκαν από ολική οικονομική κατάρευση και πτώχευση με την απόφαση της τότε κυβέρνησης για την κρατικοποίησή τους. Το 1989, όμως, η κυβέρνηση της Θάτσερ, αφού χάρισε χρέη 112 εκατομμυρίων λιρών, τα ιδιωτικοποίησε. Ταυτόχρονα απέλυσε όλους τους εργαζόμενους (δίνοντας κάποιες αποζημιώσεις και ‘εθελούσιες εξόδους’) έχοντας ως στόχους την καταστροφή των συνδικάτων, τη μείωση του προσωπικού και την άμεση αλλαγή των σχέσεων εργασίας προς όφελος των νέων ιδιοκτητών. Σχεδόν σε όλα τα λιμάνια της χώρας τα συνδικάτα έπαψαν να αναγνωρίζονται ως νόμιμοι εκπρόσωποι των λιμενεργατών με μία από τις ελάχιστες εξαιρέσεις να είναι το Λίβερπουλ, όπου το τοπικό συνδικάτο ήταν από τα πιο ισχυρά για δεκαετίες.

Παρά τη διατήρηση του συνδικάτου τους οι λιμενεργάτες του Λίβερπουλ που επαναπροσλήφθηκαν (ένα μέρος δηλαδή του προ-ιδιωτικοποίησης συνόλου) αναγκάστηκαν να κάνουν πολλές παραχωρήσεις τα αμέσως επόμενα χρόνια, με την επισημοποίηση σπαστών συμβολαίων, με τα οποία, παρότι οι εργαζόμενοι συνέχιζαν να είναι μόνιμοι, αποδέχονταν να δουλεύουν όποτε η διοίκηση έκρινε πως έχει ανάγκη (για 24 ώρες τη μέρα, για 7 μέρες τη βδομάδα, ή καθόλου για συνεχόμενες μέρες) και φυσικά να πληρώνονται ανάλογα. Επίσης, η ιδιωτική εταιρία Mersey Docks and Harbour Company (MDHC) που ανέλαβε το λιμάνι χρησιμοποίησε σε πολλές περιπτώσεις νοικιασμένους εργαζόμενους (από νεοδημιούργητες off-shore εταιρίες) αλλά και δημιούργησε θυγατρικές άμεσα ή έμμεσα ελεγχόμενες από αυτήν, στις οποίες οι συνθήκες εργασίας ήταν πολύ χειρότερες από ότι στην μητρική.


Το 1995 σε μία από τις εταιρίες (Torside Ltd) με έμμεση σχέση με τη MDHC οι νέοι λιμενεργάτες προσπάθησαν να αντιδράσουν στις πολύ άσχημες συνθήκες εργασίας και στις υποχρεωτικές και κακοπληρωμένες υπερωρίες με απεργία. Η διοίκηση της εταιρίας απέλυσε και τους 80 λιμενεργάτες που δούλευαν σε αυτήν. Οι απολυμένοι οργάνωσαν πικετοφορία και ουσιαστικά αποκλεισμό του λιμανιού του Λίβερπουλ. Όταν οι περίπου 500 λιμενεργάτες της μητρικής MDHC αρνήθηκαν να έρθουν σε σύγκρουση με τους απολυμένους και διασπώντας την πικετοφορία να πάνε να εργαστούν, απολύθηκαν ομαδικά αν και ήταν μόνιμοι και χωρίς καμία προειδοποίηση όπως ήταν υποχρεωτικό από το νόμο. Παρότι μετά από λίγες ημέρες προσπάθησαν να επιστρέψουν στις δουλειές τους, τις θέσεις τους είχαν καταλάβει ήδη απεργοσπάστες νοικιασμένοι εργαζόμενοι με μικρής διάρκειας συμβόλαια, χαμηλούς μισθούς, πολλές ώρες εργασίας, χωρίς συνταξιοδοτικά δικαιώματα και χωρίς πληρωμή σε περιόδους ασθένειας ή διακοπών.


Από εκείνη τη στιγμή άρχισε ο αγώνας των λιμενεργατών του Λίβερπουλ για να επανακτήσουν τις δουλειές τους με πικετοφορίες, πορείες, αποκλεισμούς του λιμανιού και συγκρούσεις με την αστυνομία σχεδόν σε μόνιμη βάση. Για πάνω από δύο χρόνια όλη η πόλη του Λίβερπουλ συμπαραστάθηκε έντονα στον αγώνα των εργαζόμενων.

Φωτογραφία: Ο Φάουλερ της Λίβερπουλ επιδεικνύοντας μπλουζάκι υποστήριξης στους λιμενεργάτες που φορούσε όλη η πόλη

Η διοίκηση της MDHC συνεπικουρούμενη από την κυβέρνηση Μέιτζορ κράτησε αδιάλλακτη στάση προσφέροντας απλά κάποιες μικρές αποζημειώσεις. Όλο το Λίβερπουλ περίμενε τις εκλογές του 1997, ελπίζοντας πως μια νέα κυβέρνηση των Εργατικών θα πίεζε την ιδιωτική εταιρία να αλλάξει στάση. Οι ελπίδες αποδείχτηκαν φρούδες, καθώς η νέα κυβέρνηση του Τόνι Μπλερ δεν έδειξε κανένα ενδιαφέρον, με αποτέλεσμα μετά από 28 μήνες αγώνων οι απολυμένοι λιμενεργάτες να αναγκαστούν να συμβιβαστούν, με τα περίπου 2/3 να παίρνουν κάποια αποζημίωση. Ο αγώνας κατά της απόλυσης έκλεισε άδικα, ωστόσο ο αγώνας για την επιβίωση συνεχίστηκε με την πλειοψηφία των απολυμένων να δημιουργούν ένα συνεταιρισμό (http://initfactory.gn.apc.org/) ώστε να επανεκπαιδευτούν, να αναπτύξουν νέες δεξιότητες και έτσι να μπορέσουν να βρουν δουλειά σε μια περιοχή που έχει τα μεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας στην Ευρώπη.

Η υπόθεση της ιδιωτικοποίησης του λιμανιού του Λίβερπουλ δεν είναι απλά μια ειδική περίπτωση, αλλά είναι ένα ζωντανό και επίκαιρο παράδειγμα προς αποφυγή σε μια περίοδο που η Ελληνική κυβέρνηση προσπαθεί να ξεπουλήσει τα λιμάνια της χώρας. Η απάντηση των λιμενεργατών αλλά και όλης της κοινωνίας πρέπει να είναι δυναμική ώστε να μη ζήσουμε και στην Ελλάδα καταστάσεις παρόμοιες με αυτές του Λίβερπουλ.

Χρήστος Γραμπόβας
18 / 4 / 08
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Αυγή»