Αυτοκρατορία και Βιομηχανική Επανάσταση

Μια νέα επανάσταση συγκλονίζει την Κίνα, αλλά αυτήν τη φορά δεν είναι σοσιαλιστική. Η χώρα ζει τη δική της βιομηχανική επανάσταση, ειδικά στο ανατολικό της μέρος. Έτσι, παρά τα πρόσκαιρα προβλήματα λόγω του καταστροφικού σεισμού στην επαρχία Σιτσουάν, η δυτικού-τύπου ανάπτυξη αναμένεται να συνεχιστεί με γοργούς ρυθμούς. Η διεθνής οικονομική κρίση φαίνεται πως θα έχει κάποιο βραχυπρόθεσμο αντίκτυπο, ωστόσο, δεν θα ανακόψει τη ραγδαία εκβιομηχάνιση και τη μεγάλη άνοδο στο διεθνές εμπόριο της χώρας. Βέβαια, η βιομηχανική επανάσταση, καθώς πραγματώνεται με καπιταλιστικούς όρους, φέρνει μαζί της και όλες τις επιπτώσεις που η Ευρώπη έζησε το 19ο αιώνα. Τεράστια συσσώρευση κεφαλαίων, συνθήκες εργασίας σκληρής καταπίεσης με ανύπαρκτα εργασιακά δικαιώματα και μεγάλη αστυφιλία είναι κάποιες από αυτές τις επιπτώσεις που ζει η σημερινή Κίνα. Ταυτόχρονα, παρόμοια με την Ευρώπη του 19ου αιώνα, εμφανίζεται (και προμοτάρεται κρατικά) ένας έντονος εθνικισμός ως δομικό μέρος του σχετικά νέου συστήματος, αλλά και με την ευκαιρία των Ολυμπιακών αγώνων του Αυγούστου.

Ο Πρόεδρος Μάο

Κι ενώ τα παραπάνω δημιουργούν συνθήκες που μπορούν να οδηγήσουν σε αγώνες για την ανατροπή των σχέσεων εκμετάλλευσης, η κινέζικη παράδοση δημιουργεί μεγάλα αναχώματα. Συγκεκριμένα, ενώ η κομμουνιστική διακυβέρνηση των χρόνων του Μάο κατάφερε να αλλάξει σε προοδευτική κατεύθυνση την κινέζικη κοινωνία σε πολλά (π.χ. ισότιμη θέση της γυναίκας, απαγόρευση ‘κανονισμένων’ γάμων, κ.α.), δεν μπόρεσε να ξεριζώσει την αντιδραστική Κονφουκιανή αρχή πως ο καθένας πρέπει να συμπεριφέρεται όπως αρμόζει στην κοινωνική του θέση και να είναι ικανοποιημένος για αυτό.[1] Έτσι, στο νέο σύστημα που προσομοιάζει σε πάρα πολλά στην παλιά κινέζικη Αυτοκρατορία, τη θέση της τότε Κονφουκιανής γραφειοκρατίας που ανεβοκατέβαζε αυτοκράτορες, έχει πάρει το Κομμουνιστικό Κόμμα, του οποίου βέβαια ο κομμουνισμός αρχίζει και τελειώνει στον τίτλο. Σε αυτό το πλαίσιο και λόγω της σχετικά πρόσφατης επανακυριαρχίας των Κονφουκιανών θεωριών σε βάρος των κομμουνιστικών, η δομή της κοινωνίας επέστρεψε στην παλιά ελιτίστικη μορφή της και ουσιαστικά διοικείται από ένα δίκτυο «καλών οικογενειών» και μελών του κόμματος. Ταυτόχρονα, ο στρατός αυξάνει την επιρροή του και όπως στην περίοδο της Αυτοκρατορίας είναι θεματοφύλακας της αυταρχικής εξουσίας συνθλίβωντας κάθε υποψία εξέγερσης όπως, για παράδειγμα, έκανε το 1989 στην Πλατεία Τιανανμέν του Πεκίνου αλλά και πρόσφατα στο Θιβέτ.

Ο Κονφούκιος

Σε αυτήν την κατάσταση είναι δύσκολο να είναι κανείς αισιόδοξος για το μέλλον. Ειδικά, καθώς οι νέοι άνθρωποι μεγαλώνουν σε ένα σύστημα έντονου ανταγωνισμού, με πολύ μεγάλη πίεση από την παιδική τους ηλικία και στην πλειοψηφία τους χωρίς πολιτική παιδεία. Ωστόσο, η άγρια καπιταλιστική εκμετάλλευση, η συνεχώς αυξανόμενη καταπίεση και η εκρηκτικά μεγενθούμενη διαφορά πλουσίων και φτωχών δεν μπορεί παρά να οδηγήσει σε συνθήκες αντίστασης και αγώνα για αλλαγή της κατάστασης. Κοινώς, τα πράγματα θα πάνε χειρότερα πριν πάνε καλύτερα...

Χρήστος Γραμπόβας, Πεκίνο, Κίνα

19 / 6 / 08

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Αυγή»

[1] Η αρχή του Κονφούκιου «τζουν τζουν τσεν τσεν φου φου ζι ζι» μεταφράζεται ελεύθερα σε αυτό το πλαίσιο ως «άφησε τον ηγέτη να διοικεί όπως πρέπει και τον υπουργό να είναι υπουργός όπως πρέπει. Άφησε τον πατέρα να συμπεριφέρεται όπως ένας πατέρας πρέπει και το γιό να συμπεριφέρεται όπως ο γιός πρέπει». Αυτό χρησιμοποιήθηκε από τις μετέπειτα αυτοκρατορικές δυναστίες επί 2500 χρόνια ως αρχή μη-αλλαγής τους συστήματος.