Ιδιότυπη κι ακούσια αλληλεγγύη στους τραπεζίτες
Του Χρήστου Γραμπόβα*
Τις τελευταίες ημέρες, και ειδικά μετά τη διακαναλική συνέντευξη του Γ. Παπανδρέου, έχει προκύψει η συζήτηση για την «επιμήκυνση» του χρόνου αποπληρωμής του χρέους δανεισμού από τη συμφωνία για το Μνημόνιο. Ουσιαστικά, μιλάμε για ενός είδους αναδιάρθρωση του χρέους, η οποία, βέβαια, εκτός από την επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής συμπεριλαμβάνει συνήθως και τη μείωση του χρέους, το λεγόμενο «κούρεμα».
Από ό,τι φαίνεται, το ΔΝΤ, για την ώρα, μιλάει μόνο για τη λεγόμενη επιμήκυνση. Γιατί, όμως, υπάρχει αυτή η πρόταση τώρα; Από ό,τι φαίνεται, η πρόταση αυτή δεν έχει σχέση με κάποιες ιδιαίτερες αρνητικές εξελίξεις. Εκ των προτέρων ήταν σαφές ότι, ακόμα κι απόλυτα αν εφαρμοζόταν το Μνημόνιο, το ελληνικό κράτος θα ήταν αναγκασμένο να αναδιαρθρώσει το χρέος του. Κι αυτό γιατί με τις «αισιόδοξες» προβλέψεις του Μνημονίου η χώρα θα έφτανε στο τέλος του 2012 με το δημόσιο χρέος στο 149% του ΑΕΠ. Αυτό το δημόσιο χρέος είναι αδύνατον να καλυφθεί χωρίς πολύ υψηλά ποσοστά ανάπτυξης και τέτοια δεν προβλέπονται στο Μνημόνιο.
Έτσι, από την αρχή ήταν σαφές στο μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας ακαδημαϊκής κοινότητας, αλλά και του διεθνούς Τύπου, ότι η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους είναι θέμα χρόνου, ιδιαίτερα εφόσον τα μέτρα του Μνημονίου οδηγούν σε μεγάλη ύφεση. Ακόμα και οι αγορές το έδειχναν μέσω της μεγάλης αύξησης στα επιτόκια δανεισμού. Γιατί, λοιπόν, δεν συζητάμε για αναδιάρθρωση τώρα και όχι σε 3 χρόνια;
Κατʼ αρχάς πρέπει να πούμε πως η αναδιάρθρωση δεν είναι ένα αυτόνομο γεγονός που μπορεί να χαρακτηριστεί ως θετικό ή αρνητικό από μόνο του. Εξαρτάται από τους όρους που θα επιβληθούν είτε από τον δανειζόμενο (με την απειλή της στάσης πληρωμών), είτε από τους δανειστές ή/και μετά από διαπραγματεύσεις. Ωστόσο, ακόμα και εν μέσω Μνημονίου, είναι ξεκάθαρο πως η αναδιάρθρωση είναι προτιμότερο να γίνει τώρα από ό,τι αργότερα. Ακόμα και στο νεοφιλελεύθερο οικονομικό πλαίσιο η αναδιάρθρωση, η οποία φέρνει σημαντική άνοδο των επιτοκίων δανεισμού, θα είχε περισσότερο νόημα να γίνει σε περίοδο που δεν υπάρχει ανάγκη δανεισμού, λόγω του Μνημονίου. Αλλιώς, εφόσον γίνει σε μια περίοδο που θα χρειαστεί νέος δανεισμός, τότε τα επιτόκια θα φτάσουν στα ύψη και ο δανεισμός θα γίνει πάρα πολύ ακριβός.
Γιατί, λοιπόν, η νεοφιλελεύθερη «συνάθροιση» τρόικας και κυβέρνησης δεν επιλέγει την, κατά τʼ άλλα αναπόφευκτη, αναδιάρθρωση σήμερα; Το κλειδί για την απάντηση είναι μια άλλη ερώτηση: Ποιος θα χάσει από την αναδιάρθρωση; Το ελληνικό κράτος θα πληρώσει λιγότερα από αυτά που έχει συμφωνήσει και οι «χαμένοι» της υπόθεσης θα είναι οι δανειστές που έχουν το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού δημόσιου χρέους. Ένα πολύ μεγάλο μέρος του χρέους κατέχεται από γαλλικές και γερμανικές τράπεζες κι έτσι αυτές θα έχουν απώλειες από μια τέτοια κίνηση. Ιδιαίτερα αυτήν την περίοδο κάτι τέτοιο θα ήταν αρνητικό για τις συγκεκριμένες τράπεζες, καθώς αντιμετωπίζουν ακόμα προβλήματα λόγω της κρίσης και έχουν μεγάλα ανοίγματα σε χρέη των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου και της Ιρλανδίας. Με το να μη γίνεται τώρα η αναδιάρθρωση τούς δίνεται ο απαραίτητος χρόνος για να ανακάμψουν. Παρόμοια είναι η κατάσταση με τις ελληνικές τράπεζες, οι οποίες επίσης κατέχουν ένα σημαντικό μέρος του ελληνικού χρέους.
Ωστόσο, η επιλογή αυτή δημιουργεί ένα τεράστιο κόστος, οικονομικό και κοινωνικό, στον ελληνικό λαό και κυρίως στους μισθωτούς και στους συνταξιούχους. Και τα αποτελέσματα από μια καθυστερημένη αναδιάρθρωση θα φέρουν ακόμα μεγαλύτερο κόστος για τον ελληνικό λαό, που αναγκάζεται να προσφέρει μια ιδιότυπη αλληλεγγύη προς τους Γερμανούς, Γάλλους και Έλληνες τραπεζίτες. Είναι πια καιρός το θέμα της αναδιάρθρωσης του χρέους να μπει δυναμικά στο τραπέζι, και μάλιστα μιας αναδιάρθρωσης που τους όρους της θα τους θέτει ο ελληνικός λαός.
*Ο Χρήστος Γραμπόβας διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στη στήλη 'Συναντήσεις' της εφημερίδας "η Αυγή" στις 27 Οκτωβρίου 2010
Τις τελευταίες ημέρες, και ειδικά μετά τη διακαναλική συνέντευξη του Γ. Παπανδρέου, έχει προκύψει η συζήτηση για την «επιμήκυνση» του χρόνου αποπληρωμής του χρέους δανεισμού από τη συμφωνία για το Μνημόνιο. Ουσιαστικά, μιλάμε για ενός είδους αναδιάρθρωση του χρέους, η οποία, βέβαια, εκτός από την επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής συμπεριλαμβάνει συνήθως και τη μείωση του χρέους, το λεγόμενο «κούρεμα».
Από ό,τι φαίνεται, το ΔΝΤ, για την ώρα, μιλάει μόνο για τη λεγόμενη επιμήκυνση. Γιατί, όμως, υπάρχει αυτή η πρόταση τώρα; Από ό,τι φαίνεται, η πρόταση αυτή δεν έχει σχέση με κάποιες ιδιαίτερες αρνητικές εξελίξεις. Εκ των προτέρων ήταν σαφές ότι, ακόμα κι απόλυτα αν εφαρμοζόταν το Μνημόνιο, το ελληνικό κράτος θα ήταν αναγκασμένο να αναδιαρθρώσει το χρέος του. Κι αυτό γιατί με τις «αισιόδοξες» προβλέψεις του Μνημονίου η χώρα θα έφτανε στο τέλος του 2012 με το δημόσιο χρέος στο 149% του ΑΕΠ. Αυτό το δημόσιο χρέος είναι αδύνατον να καλυφθεί χωρίς πολύ υψηλά ποσοστά ανάπτυξης και τέτοια δεν προβλέπονται στο Μνημόνιο.
Έτσι, από την αρχή ήταν σαφές στο μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας ακαδημαϊκής κοινότητας, αλλά και του διεθνούς Τύπου, ότι η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους είναι θέμα χρόνου, ιδιαίτερα εφόσον τα μέτρα του Μνημονίου οδηγούν σε μεγάλη ύφεση. Ακόμα και οι αγορές το έδειχναν μέσω της μεγάλης αύξησης στα επιτόκια δανεισμού. Γιατί, λοιπόν, δεν συζητάμε για αναδιάρθρωση τώρα και όχι σε 3 χρόνια;
Κατʼ αρχάς πρέπει να πούμε πως η αναδιάρθρωση δεν είναι ένα αυτόνομο γεγονός που μπορεί να χαρακτηριστεί ως θετικό ή αρνητικό από μόνο του. Εξαρτάται από τους όρους που θα επιβληθούν είτε από τον δανειζόμενο (με την απειλή της στάσης πληρωμών), είτε από τους δανειστές ή/και μετά από διαπραγματεύσεις. Ωστόσο, ακόμα και εν μέσω Μνημονίου, είναι ξεκάθαρο πως η αναδιάρθρωση είναι προτιμότερο να γίνει τώρα από ό,τι αργότερα. Ακόμα και στο νεοφιλελεύθερο οικονομικό πλαίσιο η αναδιάρθρωση, η οποία φέρνει σημαντική άνοδο των επιτοκίων δανεισμού, θα είχε περισσότερο νόημα να γίνει σε περίοδο που δεν υπάρχει ανάγκη δανεισμού, λόγω του Μνημονίου. Αλλιώς, εφόσον γίνει σε μια περίοδο που θα χρειαστεί νέος δανεισμός, τότε τα επιτόκια θα φτάσουν στα ύψη και ο δανεισμός θα γίνει πάρα πολύ ακριβός.
Γιατί, λοιπόν, η νεοφιλελεύθερη «συνάθροιση» τρόικας και κυβέρνησης δεν επιλέγει την, κατά τʼ άλλα αναπόφευκτη, αναδιάρθρωση σήμερα; Το κλειδί για την απάντηση είναι μια άλλη ερώτηση: Ποιος θα χάσει από την αναδιάρθρωση; Το ελληνικό κράτος θα πληρώσει λιγότερα από αυτά που έχει συμφωνήσει και οι «χαμένοι» της υπόθεσης θα είναι οι δανειστές που έχουν το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού δημόσιου χρέους. Ένα πολύ μεγάλο μέρος του χρέους κατέχεται από γαλλικές και γερμανικές τράπεζες κι έτσι αυτές θα έχουν απώλειες από μια τέτοια κίνηση. Ιδιαίτερα αυτήν την περίοδο κάτι τέτοιο θα ήταν αρνητικό για τις συγκεκριμένες τράπεζες, καθώς αντιμετωπίζουν ακόμα προβλήματα λόγω της κρίσης και έχουν μεγάλα ανοίγματα σε χρέη των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου και της Ιρλανδίας. Με το να μη γίνεται τώρα η αναδιάρθρωση τούς δίνεται ο απαραίτητος χρόνος για να ανακάμψουν. Παρόμοια είναι η κατάσταση με τις ελληνικές τράπεζες, οι οποίες επίσης κατέχουν ένα σημαντικό μέρος του ελληνικού χρέους.
Ωστόσο, η επιλογή αυτή δημιουργεί ένα τεράστιο κόστος, οικονομικό και κοινωνικό, στον ελληνικό λαό και κυρίως στους μισθωτούς και στους συνταξιούχους. Και τα αποτελέσματα από μια καθυστερημένη αναδιάρθρωση θα φέρουν ακόμα μεγαλύτερο κόστος για τον ελληνικό λαό, που αναγκάζεται να προσφέρει μια ιδιότυπη αλληλεγγύη προς τους Γερμανούς, Γάλλους και Έλληνες τραπεζίτες. Είναι πια καιρός το θέμα της αναδιάρθρωσης του χρέους να μπει δυναμικά στο τραπέζι, και μάλιστα μιας αναδιάρθρωσης που τους όρους της θα τους θέτει ο ελληνικός λαός.
*Ο Χρήστος Γραμπόβας διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στη στήλη 'Συναντήσεις' της εφημερίδας "η Αυγή" στις 27 Οκτωβρίου 2010
Σχόλια