RTVV: η ΕΡΤ στα βαλενθιανά;
Το 1989 η δημιουργία ενός νέου δημόσιου τηλεοπτικού σταθμού στη Βαλένθια ήρθε να ταράξει τα νερά της Αυτόνομης Περιφέρειας. Για πρώτη φορά στην ιστορία ένα τηλεοπτικό δίκτυο μετέδιδε στα βαλενθιανά. Από μόνο του αυτό αποτέλεσε μια σημαντική κατάκτηση σε μια χώρα σαν την Ισπανία που πέρασε 36 χρόνια χούντας, η οποία προσπάθησε με βάναυσο τρόπο να εξαφανίσει κάθε άλλη (μητρική) γλώσσα πλην της ισπανικής. Μέσα σε ένα περιβάλλον συγκίνησης αλλά και προσδοκίας, πολλοί αγκάλιασαν το νέο σταθμό με αποτέλεσμα να φτάσει σε ποσοστά τηλεθέασης κοντά στο 20%. Η ελπίδα ήταν πως το Κανάλ Νόου (Canal 9) θα αποτελέσει ένα φάρο ανάδειξης του τοπικού πολιτισμού, ενώ θα προβάλει αντικειμενικότερη ενημέρωση σε σύγκριση με τα ιδιωτικά κανάλια που έκαναν την εμφάνισή τους την ίδια περίοδο.
Κάπου εκεί, όμως, ο μήνας του μέλιτος τελείωσε. Πολλοί ταυτίζουν το τέλος με την άνοδο, το 1995, του δεξιού Λαϊκού Κόμματος (Λ.Κ.) στην εξουσία της Αυτόνομης Περιφέρειας (σε ένα ιδιότυπο, “σχεδόν” ομοσπονδιακό, σύστημα αυτοδιοίκησης της Ισπανίας), αν και κάποια σημάδια υπήρχαν από πριν. Τα χρόνια που ακολουθούν, το κανάλι γίνεται οργανισμός (RTVV-Ràdio Televisió Valenciana) με δύο τηλεοπτικά κανάλια, ένα δορυφορικό και έναν ραδιοφωνικό σταθμό, γεγονός που συνδυάζεται με προσλήψεις ημετέρων και αύξηση του χρέους. Στον ενημερωτικό της τομέα η RTVV λειτουργεί με αποκλεισμούς και με ξεκάθαρη προκατάληψη υπέρ του Λ.Κ. στις ειδήσεις. Για την αριστερά ούτε λόγος, καθώς δεν εμφανίζεται πουθενά (δελτία ειδήσεων, ρεπορτάζ, συζητήσεις, κ.α.), σε καμία της έκφανση.
Την ίδια ώρα η (γλωσσολογικά ορθή) άποψη ότι τα βαλενθιανά είναι διάλεκτος της καταλανικής απαγορεύεται δια ροπάλου. Επί δεκαετίες η ισπανική δεξιά επιχειρεί να κρατήσει μακριά τους καταλανούς από τους ομόγλωσσους βαλενθιανούς από τον φόβο μιας κοινής τους ανεξαρτητοποίησης. Έτσι, η RTVV αποτέλεσε έναν μηχανισμό πολιτιστικής προπαγάνδας προωθώντας έθιμα, παραδόσεις και διαλέκτους που εμφανίζονται μόνο στην Περιφέρεια της Βαλένθιας, σε αντίθεση με τα κοινά με την Καταλωνία. Σε αυτό το στρεβλό πλαίσιο η βαλενθιανή ραδιοτηλεόραση δεν μπόρεσε να αποτελέσει έναν φορέα στήριξης και ανάδειξης του τοπικού πολιτισμού. Η όποια εμπιστοσύνη και εκτίμηση των βαλενθιανών στην RTVV κατέρρευσε με το σκάνδαλο Gürtel, ένα σκάνδαλο διαφθοράς ανάμεσα σε στελέχη του Λαϊκού Κόμματος και ενός δικτύου εταιρειών. Η RTVV δεν εκτέθηκε μόνο για τη δημοσιογραφική της ανεπάρκεια στις αποκαλύψεις για το σκάνδαλο, αλλά γιατί ήταν ένας από τους φορείς που το Λ.Κ. χρησιμοποίησε για να προσφέρει πλουσιοπάροχα συμβόλαια σε “φιλικές” ιδιωτικές εταιρείες.
Από τα παραπάνω φαίνεται πως η RTVV δεν είναι ΕΡΤ. Ωστόσο, υπάρχουν πολύ σημαντικά κοινά χαρακτηριστικά. Και στις δύο περιπτώσεις δημιουργήθηκαν πετυχημένα πειράματα αυτοδιαχείρισης, τα οποία βρήκαν μεγάλη ανταπόκριση και μπορεί να γίνουν οδηγοί για το μέλλον της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης. Επιπροσθέτως, ιδιαίτερα καίρια, και στις δύο πλευρές της Μεσογείου, ήταν η δυναμική λαϊκή αντίδραση που δείχνει τα ευαίσθητα αντανακλαστικά των δύο κοινωνιών για την προστασία ενός δημόσιου αγαθού. Η δημιουργία κινημάτων “από τα κάτω” για την προστασία των βασικών αναγκών της κοινωνίας είναι κρίσιμη.
Γιατί, όμως, υπήρξε άμεση και μαζική αντίδραση του βαλενθιανού λαού στο κλείσιμο ενός ραδιοτηλεοπτικού οργανισμού με τόσο άσχημη εικόνα; Σημαντικό ρόλο έπαιξε η αλληλεγγύη προς τους εργαζόμενους που χάνουν τη δουλειά τους, σε ένα περιβάλλον πολύ υψηλής ανεργίας. Επίσης, πολύ αρνητική εντύπωση δημιούργησε η αυταρχική απόφαση της κυβέρνησης (οι εργαζόμενοι τη χαρακτήρισαν “πραξικόπημα” και τον Πρόεδρο της Βαλένθια “φασίστα”) για τον ξαφνικό “θάνατο” της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης. Πολλοί, ιδιαίτερα στην ύπαιθρο, αντέδρασαν γιατί βλέπουν να κλείνει ο μοναδικός ραδιοτηλεοπτικός οργανισμός που εκπέμπει στη μητρική τους γλώσσα. Εντούτοις, η πλειοψηφία δεν ξεσηκώθηκε γι' αυτό που η RTVV ήταν και τώρα το χάνει. Ο βαλενθιανός λαός ξεσηκώθηκε γι' αυτό που θα μπορούσε να είναι, ξεσηκώθηκε γι' αυτό που θα έπρεπε να είναι. Ξεσηκώθηκε γι' αυτό που η RTVV θα γίνει, αν κερδίσει αυτή τη μάχη, αλλά και άλλες που έρχονται. Και σε αυτό, τα κοινά με την ΕΡΤ είναι πάρα πολλά…
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στη στήλη 'Συναντήσεις' της εφημερίδας "η Αυγή" στις 5 Δεκεμβρίου 2013.
Σχόλια