Από τη Διαπραγμάτευση στη Συμφωνία

Ακολουθούν τέσσερα μικρά κείμενά μου που αναρτήθηκαν στην προσωπική μου σελίδα στο facebook κατά την περίοδο της διαπραγμάτευσης, του δημοψηφίσματος και της συμφωνίας. Στο πρώτο κείμενο η εκτίμησή μου για τους όρους της συμφωνίας που επρόκειτο να έρθει αν επικρατούσε το ΝΑΙ, δυστυχώς, επιβεβαιώθηκε. Ας ελπίσουμε πως το δεύτερο μέρος της πρόβλεψης, για το τι θα ακολουθήσει μιας τέτοιας συμφωνίας, δε θα επιβεβαιωθεί. Το δεύτερο κείμενο έχει ως στόχο να διασκεδάσει το μύθο των «πλούσιων Ελλήνων που περιμένουν στα σύνορα να αγοράσουν την Ελλάδα της δραχμής». Στο τρίτο κείμενο επιχειρώ να αποκομίσω συμπεράσματα από το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, ενώ στο τέταρτο κείμενο εκφράζω τον προβληματισμό μου σε σχέση με την προτεινόμενη επίλυση του ζητήματος του μη-βιώσιμου χρέους στο πλαίσιο του νέου Μνημονίου. Καθώς δε δημοσιεύτηκε κάτι άλλο δικό μου για τα συγκεκριμένα θέματα, έκρινα πως έχει κάποιο ενδιαφέρον να τα συγκεντρώσω όλα αυτά μαζί εδώ. Τα σχόλια, φυσικά, είναι ευπρόσδεκτα.

ΤΙ ΘΑ ΓΙΝΕΙ ΑΝ ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΕΙ ΤΟ «ΝΑΙ»; (2 Ιουλίου 2015)

Μπορεί κάποιος από την καμπάνια του ΝΑΙ να προβλέψει τι θα γίνει μετά, αν υπερψηφιστεί, δηλαδή, το ΝΑΙ στο δημοψήφισμα; Γιατί αν νομίζετε πως θα ψηφίσετε ΝΑΙ και μετά θα "ξεμπερδέψετε" με ένα υφεσιακό πακέτο μέτρων "μόνο" 11 δισ. ευρώ που υπερψηφίσατε, είστε είτε πολύ βαθιά νυχτωμένοι ή εσκεμμένα παραπλανητικοί. Αναδιάρθρωση του (μη-βιώσιμου) χρέους δε θα γίνει (δεν είναι στο πακέτο που ψηφίσατε και δεν το θέλουν οι Γερμανοί) [Σημ.: Δες και το 4ο κείμενο]. Το μη-βιώσιμο χρέος θα χρειάζεται συνέχεια χρηματοδότηση που θα πρέπει να φτάσει τα 50 δισ. (!) για τα επόμενα δυόμιση χρόνια, όπως λέει και το ΔΝΤ. Για να συμφωνηθεί ένα τόσο μεγάλο πακέτο θα επιβληθούν βαρύτατα μέτρα για τα επόμενα 3 χρόνια και θα ξεπουληθεί ό,τι δημόσιο υπάρχει. Το χειρότερο είναι πως ξέρουμε εκ των προτέρων πως όλα αυτά τα μέτρα είναι εντόνως υφεσιακά, που σημαίνει πως σε κάθε αξιολόγηση θα χάνουμε τους στόχους.

Έτσι, κάθε φορά που θα είναι να πάρουμε δόση, τα νούμερα δε θα βγαίνουν και θα απαιτείται να παρθούν νέα μέτρα και να ξεπουλάμε οτιδήποτε θα έχει μείνει από δημόσιο (στην Αγγλία έχουν ιδιωτικές φυλακές, έχουμε κάτι ωραία καινούργια νοσοκομεία, πανεπιστήμια, κλπ). Αυτό βέβαια, όπως ήδη ξέρουμε τόσα χρόνια, τελειωμό δεν έχει, και θα φτάσουμε σε ένα σημείο όπου και παραπάνω μέτρα θα είναι πρακτικά αδύνατο να παρθούν, και δε θα έχει μείνει τίποτα αξίας να ξεπουλήσουμε. Σε αυτό το σημείο το πιο πιθανό είναι να μη μας δανείζει πια κανείς και να βγούμε από το ευρώ έχοντας όμως χάσει τα πάντα και χωρίς καμία ελπίδα ανάκαμψης...

Τι θα γίνει, λοιπόν, αν ψηφίσουμε ΝΑΙ;

Υ.Γ.: Υπάρχει, βέβαια, η άποψη πως είναι καλύτερο να επιλέξεις το «θάνατο» σε 3 χρόνια από ότι σήμερα. Εδώ οι απόψεις διίστανται, καθώς σε αντίθεση με τους ανθρώπους, ο "θάνατος" στην οικονομία είναι κάτι που έχει διάφορα επίπεδα. Αν περάσουν 3-4 χρόνια και έχει χαθεί επιπλέον 15-20% των εισοδημάτων, έχει διαλυθεί τελείως το κοινωνικό κράτος, έχουν κλείσει "λόγω περικοπών" νοσοκομεία/σχολεία/κλπ, και έχουν πουληθεί όλα τα αναπτυξιακά εργαλεία και η περιουσία του κράτους, τότε η ανάκαμψη μπορεί να καθυστερήσει για ένα πάρα πολύ μεγάλο διάστημα.

ΟΙ ΠΛΟΥΣΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΗΣ ΔΡΑΧΜΗΣ (4 Ιουλίου 2015)

Μιας και συζητήθηκε αρκετά στα social media, θα ήθελα να κάνω ένα σχόλιο για το αληθοφανές σενάριο των «πλούσιων Ελλήνων, με τις περιουσίες στο εξωτερικό, που περιμένουν στα σύνορα να μπούνε μέσα». Είναι και αυτός ένας από τους μύθους που κυκλοφορούν αυτές τις μέρες.

Πρώτον, επειδή αυτοί που έχουν μεγάλες περιουσίες έξω, είναι αυτοί που κάνουν ήδη κουμάντο μέσα. Δεν κέρδισαν τις περιουσίες παίζοντας λόττο! Είναι αυτοί που ελέγχουν ήδη διάφορους τομείς της οικονομίας (μεγάλους ή μεγαλύτερους). Έτσι, το επιχείρημα πως «θα αγοράσουν τη χώρα» δεν έχει νόημα. Την κατέχουν ήδη! Δεύτερον, αυτοί που έχουν τις τεράστιες περιουσίες έξω τις έκαναν με ευρώ και συνεχίζουν να τις κάνουν και τα χρόνια της κρίσης, γιατί τα δικά τους συμφέροντα υποστηρίζουν ο Σαμαράς, ο Βενιζέλος, ο Σημίτης, ο Παπανδρέου, η Μπακογιάννη, ο Άδωνις, ο Βορίδης, ο Πρετεντέρης, ο Μπάμπης, η Όλγα, ο Τσίμας, κλπ. Για αυτό τόσα χρόνια εξαθλίωναν τους μικρούς και δεν πείραζαν καθόλου τους μεγάλους. Για αυτό και ευγνωμονούν και στηρίζουν το ΔΝΤ που «απαγορεύει» να φορολογηθούν παραπάνω οι εταιρίες που κερδίζουν πάνω από μισό εκατομμύριο ευρώ και αυτοί που κερδίζουν πάνω από 50.000 ευρώ. Τρίτον, οι παραπάνω, λοιπόν, μπόρεσαν και έκαναν περιουσίες τεράστιες με αυτό το σύστημα δεν είναι τρελοί να θέλουν να μπούνε σε μια περίοδο αστάθειας όπου δήθεν θα μπορούσαν να φέρουν πίσω τα λεφτά με δραχμές και να τα χάσουν σε μια νύχτα… Άλλωστε, σε τελική ανάλυση, δε μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα αν έχει όλη την Ελλάδα ο Μπόμπολας ή έρθει και την αγοράσει «με δραχμή» ο «Γκόγκολας»… Το πρόβλημα δεν είναι στο όνομα, αλλά στο ότι κάποιοι (σχετικά) λίγοι ελέγχουν όλη την οικονομία.

ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ (6 Ιουλίου 2015)

Τώρα που το δημοψήφισμα ολοκληρώθηκε και καταλάγιασε λίγο ο θόρυβος από το αποτέλεσμα, μπορούμε να βγάλουμε κάποια συμπεράσματα. Βέβαια, υπάρχει μεγάλο περιθώριο για πολιτική ανάλυση η οποία, εκ των πραγμάτων, εξαρτάται και από την πολιτική στάση του καθενός. Ωστόσο, πιστεύω πως τα βασικά αντικειμενικά (όσο γίνεται) συμπεράσματα για τη στάση του Ελληνικού λαού είναι τα εξής τέσσερα:

(α) Ο Ελληνικός λαός είπε όχι στο φαύλο κύκλο λιτότητα-διόγκωση χρέους-λιτότητα-διόγκωση χρέους-λιτότητα. Διεμήνυσε με τρόπο εμφατικό πως αυτό δεν πάει άλλο. (β) Ο Ελληνικός λαός έδειξε πως εμπιστεύεται τον Αλέξη Τσίπρα - ο οποίος πήρε όλη την πολιτική μάχη πάνω του - και (παρότι είμαι δυσανεκτικός στην προσωπολατρία, πρέπει να παραδεχθώ πως) τον ανέδειξε σε ηγεμονεύουσα προσωπικότητα στον πολιτικό χάρτη. (γ) Ο Ελληνικός λαός έδειξε πως έχει γυρίσει την πλάτη στο παλιό κομματικό σύστημα και στους εκπροσώπους του, καθώς τους θεωρεί (σωστά) υπεύθυνους για την καταστροφή της χώρας. Ευχάριστο αποτέλεσμα αυτού και η (πολύ καθυστερημένη) παραίτηση Σαμαρά (ο Γιούνγκερ δεν έχασε φίλο, αδερφό έχασε). (δ) Ο Ελληνικός λαός έδειξε πως έχει φτάσει (ή έχει ξεπεράσει) τα όριά του και, πλέον, δεν τρομοκρατείται. Με κλειστές τις τράπεζες και capital controls, απαράδεκτους Ευρωπαίους θεσμικούς παράγοντες να παρεμβαίνουν, και επί 6 ημέρες και 20 ώρες την ημέρα με όλα τα ιδιωτικά κανάλια (καθημερινά από τις 6 το πρωί έως τις 2 το βράδυ) να σκορπούν πανικό και τρόμο με απίστευτα σενάρια, αλλά και κατασκευασμένες ειδήσεις και ψεύτικες (πάντα διαψευσμένες) δηλώσεις, η απάντηση του Ελληνικού λαού ήταν πραγματικά εντυπωσιακή.

ΣΥΜΦΩΝΙΑ: ΤΙ ΔΕ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΕ ΤΟ ΧΡΕΟΣ (10 Ιουλίου 2015)

Έχω πολλές ενστάσεις για αρκετά μέτρα, λιγότερες για άλλα, όμως το πιο σημαντικό σημείο (μαζί με τη συνεχιζόμενη ύφεση) είναι αυτό που (δε) γίνεται με το χρέος. Αναφέρεται στην Αιτιολογική Έκθεση του συγκεκριμένου Σχεδίου Νόμου ότι (1) το πρόγραμμα για το οποίο κάνουμε αίτηση, αν συμφωνηθεί, πρόκειται να τελειώσει στις 30/6/2018 και άρα να καλύψει τη χρηματοδότηση για τοκοχρεολύσια έως τότε. Επίσης, αναφέρεται ότι (2) θα υπάρξει δέσμευση των δανειστών να διαπραγματευτούν την αναδιάρθρωση του χρέους για το διάστημα μετά το 2022.

Λοιπόν: (α) Δανειζόμαστε ένα πολύ μεγάλο ποσό για να καλύψουμε τα τοκοχρεολύσια των 3 αυτών ετών. Δηλαδή, ανακυκλώνουμε το χρέος με νέα δανεικά και ενδεχομένως να πάρουμε χαμηλά επιτόκια, ωστόσο, με τα δανεικά έρχεται και το υφεσιακό πακέτο που μας φέρνει στα ίδια με τα προηγούμενα χρόνια. Δε φεύγουμε δηλαδή από το φαύλο κύκλο λιτότητας-χρέους. (β) Το 2019 που θα είμαστε πάλι εκτός προγράμματος και μετά από την αναμενόμενη ύφεση (άντε να πω 'αισιόδοξα' μη-ανάπτυξη) θα έχουμε να πληρώσουμε τα μεγαλύτερα τοκοχρεολύσια (περίπου 11 δισ ευρώ) των επόμενων χρόνων. Θα έχουμε βγει στις αγορές; Αν ναι, θα μπορέσουμε να δανειστούμε ένα τόσο μεγάλο ποσό; (γ) Η συζήτηση για την αναδιάρθρωση του χρέους έως τώρα γινόταν με τη λογική να κουρευτεί το χρέος μετά από 7 χρόνια; (?) Το κούρεμα του χρέους το ζητούσαμε από τώρα (από το 2016 ας πούμε), έτσι ώστε η οικονομία να αποκτήσει μια αναπτυξιακή δυναμική χωρίς τα υψηλά τοκοχρεολύσια και με επένδυση των πλεονασμάτων. Συνολικά, το επιχείρημα "δίνουμε τα μέτρα για να πάρουμε το χρέος", μπορεί να έχει κάποια βάση (εξαρτάται από τα μέτρα, βέβαια), εντούτοις η προτεινόμενη ρύθμιση του χρέους δεν είναι καθόλου ικανοποιητική. Ας ελπίσουμε πως θα προκύψει κάτι καλύτερο.