ΠΑΛΗ ΤΩΝ ΤΑΞΕΩΝ Α ΛΑ ΒΟΛΙΒΙΑΝΑ
Εδώ και δυο χρόνια ο Έβο Μοράλες είναι Πρόεδρος της Βολιβίας μετά από μια «ειρηνική επανάσταση» που τον έφερε στην εξουσία με το 55% των Βολιβιανών να ψηφίζουν το κόμμα του «Κίνημα προς το Σοσιαλισμό» (MAS). Ο Έβο είναι ο πρώτος ιθαγενής πρόεδρος στην ιστορία της Λατινικής Αμερικής και στην παραγματικότητα η «επανάσταση» δεν ήταν τόσο ειρηνική καθώς πριν τις εκλογές του 2005 προηγήθηκαν σκληροί αγώνες του Βολιβιανού λαού (με αποκορύφωμα την εξέγερση του Οκτωβρίου του 2003 που πνίγηκε στο αίμα) για να διώξει τους εκλεκτούς της Ουάσιγκτον και των πολυεθνικών που κυβερνούσαν τη χώρα για πολλά χρόνια. Η Βολιβία είναι η πιο φτωχή χώρα στη Νότια Αμερική με ποσοστό φτώχιας, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, στο 64% του πληθυσμού παρά τα μεγάλα κοιτάσματα φυσικού αερίου και τα σημαντικά αποθέματα σε σίδηρο, ασήμι και πετρέλαιο που βρίσκονται στο υπέδαφος της χώρας.
Ο Έβο Μοράλες ήρθε στην εξουσία με την υπόσχεση της αναδιανομής του πλούτου και της χρησιμοποίησης των μεγάλων κερδών, κυρίως από το φυσικό αέριο αλλά και το πετρέλαιο, για την καταπολέμηση της φτώχιας. Έτσι, μια από τις πρώτες του κινήσεις, την Πρωτομαγιά του 2006, ήταν να εθνικοποιήσει τους φυσικούς πόρους της χώρας ακόμα και τις πηγές των οποίων οι προηγούμενες κυβερνήσεις είχαν παραχωρήσει σε πολυεθνικές. Ο νέος Πρόεδρος ξεκίνησε νέα προγράμματα προς όφελος των φτωχών της χώρας, όπως, μεταξύ άλλων, την αναδιανομή κρατικών γαιών σε ακτήμονες και την αναγνώριση δικαιωμάτων γης σε οικογένειες αγροτών που τη δούλευαν για αιώνες (συνολικά μέσα σε δύο χρόνια 60 εκατομμύρια στρέμματα), την προσφορά 1200 τρακτέρ σε φτωχούς παραγωγούς, αλλά και τη θέσπιση του «εισοδήματος αξιοπρέπειας», της ενίσχυσης δηλαδή των άνω των 60 ετών πολιτών χωρίς σύνταξη (με μόνο το 20% να έχει κάποιου είδους σύνταξη) με 200 μπολιβιάνος (περίπου 20 ευρώ) το μήνα.
Ωστόσο, οι έχοντες τα μέσα παραγωγής (κυρίως αγροτική/κτηνοτροφική παραγωγή και υπηρεσίες) δεν είχαν σκοπό να καθήσουν με σταυρωμένα χέρια και να ανεχτούν αλλαγές που προμηνύουν την αρχή της μείωσης των υπερκερδών τους προς όφελος όλων αυτών που εκμεταλευόντουσαν επί αιώνες. Ακόμα περισσότερο δεν μπορούν να ανεχτούν να κυβερνώντε από έναν ιθαγενή. Εδώ πρέπει να σημειωθεί πως η οικονομική ‘ελίτ’ της χώρας αποτελείται κατά αποκλειστηκότητα από λευκούς (Ευρωπαϊκής καταγωγής) ενώ το 62% του πληθυσμού της Βολιβίας είναι ιθαγενείς σύμφωνα με την απογραφή του 2001 (με 25% μιγάδες και μόλις 15% λευκούς). Αν και οι αιτίες των προβλήματων της Βολιβίας σε σχέση με τη φτώχεια και την ανισότητα είναι οικονομικές, το στοιχείο του ρατσισμού υπάρχει έντονο σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητας και της πολιτικής.
Σε αυτό το πλαίσιο, η προσπάθεια της αντίδρασης εστιάζεται στη δημιουργία χάους στη χώρα δια μέσου οικονομικών και θεσμικών κρίσεων. Σε οικονομικό επίπεδο οι λίγοι μεγαλοπαραγωγοί αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων, έχοντας ως βάση τον έυφορο κάμπο της Σάντα Κρουθ, άρχισαν να υποστηρίζουν πως υπάρχουν ελλείψεις αγαθών και έτσι να ανεβάζουν τεχνητά τις τιμές των βασικών ειδών όπως το αλεύρι, το σπορέλαιο, το ρύζι και το κρέας. Οι μικρού μεγέθους διαδηλώσεις ‘κατά του πληθωρισμού’ συνοδεύτηκαν από την απεργία διαρκείας των κρεοπωλών στις αρχές του Νοέμβρη, που αν και είχε ως στόχο τους μεγαλοπαραγωγούς, δημιούργησε πολλά προβλήματα στην καθημερινή ζωή των Βολιβιανών. Η κυβέρνηση αντέδρασε άμεσα με την εισαγωγή αλευριού από το εξωτερικό. Μόλις το ξένο αλεύρι διοχετεύθηκε στα καταστήματα, η αγορά ως δια μαγείας ξαναγέμισε και από ντόπιο αλεύρι που προφανώς ‘ξεκουραζόταν’ σε κάποιες αποθήκες. Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση Μοράλες αγόρασε και έφερε στην αγορά των μεγάλων πόλεων κρέας από την επαρχία του Μπένι, οι τιμές του οποίου χωρίς καμία κρατική επιχορήγηση ήταν μέχρι και 20% χαμηλότερες από τις τεχνητά ανεβασμένες του κρέατος από την επαρχία της Σάντα Κρουθ.
Την ίδια περίοδο, οι λίγοι επιχειρηματίες που ελέγχουν τη διανομή ντίζελ μείωσαν τις ποσότητες εισαγωγής με αφορμή και τις υψηλές παγκοσμίως τιμές, με αποτέλεσμα να σημειωθούν προβλήματα στις μετακινήσεις προϊόντων από νταλίκες αλλά και στα μέσα μεταφοράς. Η κυβέρνηση βέβαια έχει προτείνει εδώ και καιρό την αντικατάσταση του ντίζελ με φυσικό αέριο για τα μικρά και μεγάλα λεωφορεία που καλύπτουν τις αστικές και υπεραστικές συγκοινωνίες, ωστόσο οι ιδιωτικές εταιρείες, που ελέγχουν πολλά από αυτά, αντιδρούν. Αντί αυτού στις 14 Νοεμβρίου πραγματοποίησαν απεργία σε όλα τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Την ίδια ημέρα το συνδικαλιστικό όργανο των εργαζόμενων στο βασικό διεθνές αεροδρόμιο της χώρας, το Βίρου Βίρου της Σάντα Κρουθ, αποφάσισε να το κλείσει, καθώς οι εργαζόμενοι είχαν να πληρωθούν πάνω από ένα μήνα. Η τοπική διοίκηση στη Σάντα Κρουθ του οργανισμού AASANA που διαχειρίζεται τα αεροδρόμια βρίσκεται υπό δικαστική έρευνα μετά από αποκαλύψεις για μεγάλων διαστάσεων κατάχρηση και διαφθορά με αποτέλεσμα να έχουν παγώσει όλοι οι τραπεζικοί της λογαριασμοί και έτσι να μην πληρώνονται οι εργαζόμενοι. Οι στενές σχέσεις της τοπικής ηγεσίας του συνδικάτου με την τοπική διοίκηση της εταιρείας έγιναν περισσότερο από σαφείς, όταν η κυβέρνηση Μοράλες πρότεινε να πληρώσει η ίδια τους μισθούς και να μην κλείσει το αεροδρόμιο, με τους συνδικαλιστές να αρνούντε και να απαιτούν το ξεπάγωμα όλων των λογαριασμών της AASANA Σάντα Κρουθ.
Κι ενώ αυτά συνέβαιναν στην προσπάθεια δημιουργίας οικονομικών κρίσεων, σε θεσμικό επίπεδο η πολιτική και οικονομική ‘ελίτ’ της επαρχίας της Σάντα Κρουθ (με το μεγαλύτερο ποσοστό λευκών κατοίκων στη χώρα και το μεγαλύτερο μέρος του κάμπου που τρέφει την κατά τ’άλλα ορεινή Βολιβία), απαιτεί ευθέως μεγαλύτερη αυτονόμηση και επιδιώκει ουσιαστικά την πλήρη ανεξαρτησία της επαρχίας. Τον Ιούλιο του 2006 διενεργήθηκε δημοψήφισμα σχετικά με τη μεγαλύτερη αυτονόμηση των επαρχιών, κι ενώ σε εθνικό επίπεδο επικράτησε το ‘όχι’ (με περίπου 53%), σε 4 από τις 9 επαρχίες της χώρας επικράτησε το ‘ναι’. Παρά τη νίκη του ‘όχι’ ο Έβο Μοράλες αποδέχτηκε να συμπεριλάβει το θέμα στη συζήτηση για τη Συνταγματική Αναθεώρηση που ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2006. Στην Αναθεώρηση η κυβέρνηση θέλει να συμπεριλάβει μεγάλες τομές για τη χώρα όπως τη δημιουργία 42 Νομών (αντί των 9 επαρχιών) με βάση τοπικές και γεωγραφικές ιδιαιτερότητες με ταυτόχρονη αναγνώριση και επαναλειτουργία των αρχαϊκών διοικητικών δομών των ιθαγενικών λαών. Σε αυτό το πλαίσιο θα εισαχθούν στην εκπαίδευση και οι ιθαγενικές γλώσσες και κυρίως η Αϋμάρα και η Κέτσουα που ομιλούντε από μεγάλες μάζες του πληθυσμού. Επίσης, το νέο Σύνταγμα θα έχει ένα Βολιβιανό «άρθρο 16» που θα μετατρέψει την πανεπιστημιακή εκπαίδευση σε αποκλειστικά δημόσια ενώ σήμερα λειτουργούν πολλά ιδιωτικά πανεπιστήμια. Επιπροσθέτως, μέσα στο αναθεωρημένο Σύνταγμα θα υπάρχει ειδική αναφορά στην εθνική και κρατική υπόσταση των φυσικών πηγών ενέργειας και της εκμετάλευσής τους με ειδικές δικλείδες που θα αποτρέπουν οποιαδήποτε μελλοντική αλλαγή του συγκεκριμένου άρθρου. Ένα ακόμα από τα βασικά άρθρα του Συντάγματος θα αναφέρετε στις βασικές υπηρεσίες όπως το νερό, το ηλεκτρικό και τις τηλεπικοινωνίες (που σήμερα δεν υπάρχουν σε πάρα πολλά χωριά αλλά και μέσα σε πόλεις της χώρας) και θα τις κατατάσει στα ‘ανθρώπινα δικαιώματα’ που δεν θα μπορούν να λειτουργούν με βάση το οικονομικό κέρδος.
Ένα ακόμα από τα θέματα που συζητήθηκαν στην Αναθεωρητική Συνέλευση ήταν αυτό της πρωτεύουσας της χώρας, καθώς η αντιπολίτευση, δηλαδή η οικονομική ‘ελίτ’, προσπαθεί να δημιουργήσει μία ακόμα θεσμική κρίση. Το 1899 μετά από εμφύλιο πόλεμο ανάμεσα στους συντηρητικούς με βάση την πόλη Σούκρε και τους προοδευτικούς με βάση τη Λα Παθ, η κυβέρνηση και οι βασικές κρατικές υπηρεσίες πέρασαν στη Λα Παθ ενώ η Δικαστικές Αρχές (και τώρα η Αναθεωρητική Συνέλευση) έμειναν στην ιστορική πρωτεύουσα Σούκρε. Το θέμα της αλλαγής της πρωτεύουσας δεν είναι τοπικιστικής υφής καθώς η πλειοψηφία των πολιτών ακόμα και στην επαρχία της Τσουκισάκα (με πρωτεύουσα τη Σούκρε) δεν υποστηρίζει το αίτημα και μάλιστα υπερψήφισε με ποσοστό 54% τον Έβο Μοράλες για Πρόεδρο. Ωστόσο, με σκοπό τη δημιουργία χάους και μετά από 108 χρόνια από την αλλαγή της πρωτεύουσας, η τοπική αντιπολίτευση στη Σούκρε με την αμέριστη οικονομική και πολιτική συμπαράσταση των μεγαλοεπιχειρηματιών της Σάντα Κρουθ διοργάνωσε βίαιες διαδηλώσεις με συνεχείς επιθέσεις κατά της Αναθεωρητική Συνέλευσης με αποκορύφωμα τα γεγονότα της 24ης και 25ης Νοεμβρίου. Το συγκεκριμένο διήμερο η Αναθεωρητική Συνέλευση υπερψήφισε τις προταθείσες αλλαγές για την αναθεώρηση του Συντάγματος συμπεριλαμβάνοντας κάποιες αλλαγές προς όφελος της Σούκρε αλλά όχι την οριστική αλλαγή της πρωτεύουσας. Οι διαδηλωτές προσπάθησαν να φτάσουν το μέρος όπου συνεδρίαζε η Αναθεωρητική Συνέλευση χρησιμοποιώντας μολότωφ, πέτρες και εκρηκτικά. Στο πανδαιμόνιο που ακολούθησε σκοτώθηκε ένας δικηγόρος και ένας αστυνομικός ενώ υπάρχουν πληροφορίες και για ακόμα ένα θύμα.
Τα μέσα ενημέρωσης, ο ρόλος των οποίων είναι πολύ σημαντικός καθώς ανήκουν εξολοκλήρου (πλην των κρατικών) στην οικονομικοπολιτική ‘λευκή’ ολιγαρχεία, έκαναν ακόμα πιο έντονο τον αγώνα τους κατά της κυβέρνησης, ωστόσο τελικά η αναθεώρηση πέρασε με 147 από τις 255 ψήφους της Συνέλευσης. Καθώς από την αρχή υπήρξε ένα θέμα σε σχέση με το αν χρειάζονται 2/3 ή 50% + 1 ψήφο των μελών της Αναθεωρητικής Συνέλευσης (που εκλέχθηκε ξέχωρα από τη Βουλή με μοναδικό σκοπό την αναθεώρηση), ο Έβο είχε υποσχεθεί να διενεργήσει δημοψήφισμα για το καινούργιο Σύνταγμα. Έτσι ο Βολιβιανός λαός θα αποφασίσει για αυτό το πολύ σημαντικό θέμα με ένα δημοψήφισμα που γίνεται ακόμα πιο σημαντικό για τις εξελίξεις στη Λατινική Αμερική μετά το πρόσφατο δημοψήφισμα στη Βενεζουέλα.
Γενικά είναι σαφές πως οι αλλαγές προς όφελος των λαϊκών στρωμάτων και η ευθεία κόντρα με το νεοφιλελεύθερο καπιταλισμό σε συνδυασμό με τις στενές σχέσεις της Βολιβίας με τη Βενεζουέλα και την Κούβα δεν θα μπορούσαν να περάσουν απαρατήρητες διεθνώς. Έτσι, ενώ ο Πρέσβης των ΗΠΑ έχει συνεχείς συσκέψεις με τους ντόπιους επιχειρηματίες και μεγαλοπαραγωγούς και το Λαϊκό Κόμμα της Ισπανίας χρηματοδοτεί την αυτονομιστική ρατσιστική αντιπολίτευση της Σάντα Κρουθ, η διεθνής αλληλεγγύη και συμπαράσταση στο λαό της Βολιβίας ώστε να ξεφύγει από τη φτώχια και την εκμετάλευση αιώνων είναι κάτι παραπάνω από αναγκαία. Ακόμα περισσότερο εφόσον το Βολιβιανό ‘εγχείρημα’ αποτελεί ‘φάρο’ για πολλές χώρες στη Λατινική Αμερική και ταυτόχρονα δίνει απτά παραδείγματα επιτυχημένης κυβερνητικής πολιτικής τελείως αντίθετης προς το νεοφιλελεύθερο καπιταλιστικό μοντέλο το οποίο επιχειρήται να εμφανισθεί ως η μόνη εφικτή λύση σε παγκόσμιο επίπεδο.
Χρήστος Γραμπόβας
Λα Παθ και Σάντα Κρουθ, Βολιβία, Νοέμβριος 2007
Δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα του Ρ/Σ «Στο Κόκκινο» www.left.gr
Ο Έβο Μοράλες ήρθε στην εξουσία με την υπόσχεση της αναδιανομής του πλούτου και της χρησιμοποίησης των μεγάλων κερδών, κυρίως από το φυσικό αέριο αλλά και το πετρέλαιο, για την καταπολέμηση της φτώχιας. Έτσι, μια από τις πρώτες του κινήσεις, την Πρωτομαγιά του 2006, ήταν να εθνικοποιήσει τους φυσικούς πόρους της χώρας ακόμα και τις πηγές των οποίων οι προηγούμενες κυβερνήσεις είχαν παραχωρήσει σε πολυεθνικές. Ο νέος Πρόεδρος ξεκίνησε νέα προγράμματα προς όφελος των φτωχών της χώρας, όπως, μεταξύ άλλων, την αναδιανομή κρατικών γαιών σε ακτήμονες και την αναγνώριση δικαιωμάτων γης σε οικογένειες αγροτών που τη δούλευαν για αιώνες (συνολικά μέσα σε δύο χρόνια 60 εκατομμύρια στρέμματα), την προσφορά 1200 τρακτέρ σε φτωχούς παραγωγούς, αλλά και τη θέσπιση του «εισοδήματος αξιοπρέπειας», της ενίσχυσης δηλαδή των άνω των 60 ετών πολιτών χωρίς σύνταξη (με μόνο το 20% να έχει κάποιου είδους σύνταξη) με 200 μπολιβιάνος (περίπου 20 ευρώ) το μήνα.
Ωστόσο, οι έχοντες τα μέσα παραγωγής (κυρίως αγροτική/κτηνοτροφική παραγωγή και υπηρεσίες) δεν είχαν σκοπό να καθήσουν με σταυρωμένα χέρια και να ανεχτούν αλλαγές που προμηνύουν την αρχή της μείωσης των υπερκερδών τους προς όφελος όλων αυτών που εκμεταλευόντουσαν επί αιώνες. Ακόμα περισσότερο δεν μπορούν να ανεχτούν να κυβερνώντε από έναν ιθαγενή. Εδώ πρέπει να σημειωθεί πως η οικονομική ‘ελίτ’ της χώρας αποτελείται κατά αποκλειστηκότητα από λευκούς (Ευρωπαϊκής καταγωγής) ενώ το 62% του πληθυσμού της Βολιβίας είναι ιθαγενείς σύμφωνα με την απογραφή του 2001 (με 25% μιγάδες και μόλις 15% λευκούς). Αν και οι αιτίες των προβλήματων της Βολιβίας σε σχέση με τη φτώχεια και την ανισότητα είναι οικονομικές, το στοιχείο του ρατσισμού υπάρχει έντονο σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητας και της πολιτικής.
Σε αυτό το πλαίσιο, η προσπάθεια της αντίδρασης εστιάζεται στη δημιουργία χάους στη χώρα δια μέσου οικονομικών και θεσμικών κρίσεων. Σε οικονομικό επίπεδο οι λίγοι μεγαλοπαραγωγοί αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων, έχοντας ως βάση τον έυφορο κάμπο της Σάντα Κρουθ, άρχισαν να υποστηρίζουν πως υπάρχουν ελλείψεις αγαθών και έτσι να ανεβάζουν τεχνητά τις τιμές των βασικών ειδών όπως το αλεύρι, το σπορέλαιο, το ρύζι και το κρέας. Οι μικρού μεγέθους διαδηλώσεις ‘κατά του πληθωρισμού’ συνοδεύτηκαν από την απεργία διαρκείας των κρεοπωλών στις αρχές του Νοέμβρη, που αν και είχε ως στόχο τους μεγαλοπαραγωγούς, δημιούργησε πολλά προβλήματα στην καθημερινή ζωή των Βολιβιανών. Η κυβέρνηση αντέδρασε άμεσα με την εισαγωγή αλευριού από το εξωτερικό. Μόλις το ξένο αλεύρι διοχετεύθηκε στα καταστήματα, η αγορά ως δια μαγείας ξαναγέμισε και από ντόπιο αλεύρι που προφανώς ‘ξεκουραζόταν’ σε κάποιες αποθήκες. Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση Μοράλες αγόρασε και έφερε στην αγορά των μεγάλων πόλεων κρέας από την επαρχία του Μπένι, οι τιμές του οποίου χωρίς καμία κρατική επιχορήγηση ήταν μέχρι και 20% χαμηλότερες από τις τεχνητά ανεβασμένες του κρέατος από την επαρχία της Σάντα Κρουθ.
Την ίδια περίοδο, οι λίγοι επιχειρηματίες που ελέγχουν τη διανομή ντίζελ μείωσαν τις ποσότητες εισαγωγής με αφορμή και τις υψηλές παγκοσμίως τιμές, με αποτέλεσμα να σημειωθούν προβλήματα στις μετακινήσεις προϊόντων από νταλίκες αλλά και στα μέσα μεταφοράς. Η κυβέρνηση βέβαια έχει προτείνει εδώ και καιρό την αντικατάσταση του ντίζελ με φυσικό αέριο για τα μικρά και μεγάλα λεωφορεία που καλύπτουν τις αστικές και υπεραστικές συγκοινωνίες, ωστόσο οι ιδιωτικές εταιρείες, που ελέγχουν πολλά από αυτά, αντιδρούν. Αντί αυτού στις 14 Νοεμβρίου πραγματοποίησαν απεργία σε όλα τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Την ίδια ημέρα το συνδικαλιστικό όργανο των εργαζόμενων στο βασικό διεθνές αεροδρόμιο της χώρας, το Βίρου Βίρου της Σάντα Κρουθ, αποφάσισε να το κλείσει, καθώς οι εργαζόμενοι είχαν να πληρωθούν πάνω από ένα μήνα. Η τοπική διοίκηση στη Σάντα Κρουθ του οργανισμού AASANA που διαχειρίζεται τα αεροδρόμια βρίσκεται υπό δικαστική έρευνα μετά από αποκαλύψεις για μεγάλων διαστάσεων κατάχρηση και διαφθορά με αποτέλεσμα να έχουν παγώσει όλοι οι τραπεζικοί της λογαριασμοί και έτσι να μην πληρώνονται οι εργαζόμενοι. Οι στενές σχέσεις της τοπικής ηγεσίας του συνδικάτου με την τοπική διοίκηση της εταιρείας έγιναν περισσότερο από σαφείς, όταν η κυβέρνηση Μοράλες πρότεινε να πληρώσει η ίδια τους μισθούς και να μην κλείσει το αεροδρόμιο, με τους συνδικαλιστές να αρνούντε και να απαιτούν το ξεπάγωμα όλων των λογαριασμών της AASANA Σάντα Κρουθ.
Κι ενώ αυτά συνέβαιναν στην προσπάθεια δημιουργίας οικονομικών κρίσεων, σε θεσμικό επίπεδο η πολιτική και οικονομική ‘ελίτ’ της επαρχίας της Σάντα Κρουθ (με το μεγαλύτερο ποσοστό λευκών κατοίκων στη χώρα και το μεγαλύτερο μέρος του κάμπου που τρέφει την κατά τ’άλλα ορεινή Βολιβία), απαιτεί ευθέως μεγαλύτερη αυτονόμηση και επιδιώκει ουσιαστικά την πλήρη ανεξαρτησία της επαρχίας. Τον Ιούλιο του 2006 διενεργήθηκε δημοψήφισμα σχετικά με τη μεγαλύτερη αυτονόμηση των επαρχιών, κι ενώ σε εθνικό επίπεδο επικράτησε το ‘όχι’ (με περίπου 53%), σε 4 από τις 9 επαρχίες της χώρας επικράτησε το ‘ναι’. Παρά τη νίκη του ‘όχι’ ο Έβο Μοράλες αποδέχτηκε να συμπεριλάβει το θέμα στη συζήτηση για τη Συνταγματική Αναθεώρηση που ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2006. Στην Αναθεώρηση η κυβέρνηση θέλει να συμπεριλάβει μεγάλες τομές για τη χώρα όπως τη δημιουργία 42 Νομών (αντί των 9 επαρχιών) με βάση τοπικές και γεωγραφικές ιδιαιτερότητες με ταυτόχρονη αναγνώριση και επαναλειτουργία των αρχαϊκών διοικητικών δομών των ιθαγενικών λαών. Σε αυτό το πλαίσιο θα εισαχθούν στην εκπαίδευση και οι ιθαγενικές γλώσσες και κυρίως η Αϋμάρα και η Κέτσουα που ομιλούντε από μεγάλες μάζες του πληθυσμού. Επίσης, το νέο Σύνταγμα θα έχει ένα Βολιβιανό «άρθρο 16» που θα μετατρέψει την πανεπιστημιακή εκπαίδευση σε αποκλειστικά δημόσια ενώ σήμερα λειτουργούν πολλά ιδιωτικά πανεπιστήμια. Επιπροσθέτως, μέσα στο αναθεωρημένο Σύνταγμα θα υπάρχει ειδική αναφορά στην εθνική και κρατική υπόσταση των φυσικών πηγών ενέργειας και της εκμετάλευσής τους με ειδικές δικλείδες που θα αποτρέπουν οποιαδήποτε μελλοντική αλλαγή του συγκεκριμένου άρθρου. Ένα ακόμα από τα βασικά άρθρα του Συντάγματος θα αναφέρετε στις βασικές υπηρεσίες όπως το νερό, το ηλεκτρικό και τις τηλεπικοινωνίες (που σήμερα δεν υπάρχουν σε πάρα πολλά χωριά αλλά και μέσα σε πόλεις της χώρας) και θα τις κατατάσει στα ‘ανθρώπινα δικαιώματα’ που δεν θα μπορούν να λειτουργούν με βάση το οικονομικό κέρδος.
Ένα ακόμα από τα θέματα που συζητήθηκαν στην Αναθεωρητική Συνέλευση ήταν αυτό της πρωτεύουσας της χώρας, καθώς η αντιπολίτευση, δηλαδή η οικονομική ‘ελίτ’, προσπαθεί να δημιουργήσει μία ακόμα θεσμική κρίση. Το 1899 μετά από εμφύλιο πόλεμο ανάμεσα στους συντηρητικούς με βάση την πόλη Σούκρε και τους προοδευτικούς με βάση τη Λα Παθ, η κυβέρνηση και οι βασικές κρατικές υπηρεσίες πέρασαν στη Λα Παθ ενώ η Δικαστικές Αρχές (και τώρα η Αναθεωρητική Συνέλευση) έμειναν στην ιστορική πρωτεύουσα Σούκρε. Το θέμα της αλλαγής της πρωτεύουσας δεν είναι τοπικιστικής υφής καθώς η πλειοψηφία των πολιτών ακόμα και στην επαρχία της Τσουκισάκα (με πρωτεύουσα τη Σούκρε) δεν υποστηρίζει το αίτημα και μάλιστα υπερψήφισε με ποσοστό 54% τον Έβο Μοράλες για Πρόεδρο. Ωστόσο, με σκοπό τη δημιουργία χάους και μετά από 108 χρόνια από την αλλαγή της πρωτεύουσας, η τοπική αντιπολίτευση στη Σούκρε με την αμέριστη οικονομική και πολιτική συμπαράσταση των μεγαλοεπιχειρηματιών της Σάντα Κρουθ διοργάνωσε βίαιες διαδηλώσεις με συνεχείς επιθέσεις κατά της Αναθεωρητική Συνέλευσης με αποκορύφωμα τα γεγονότα της 24ης και 25ης Νοεμβρίου. Το συγκεκριμένο διήμερο η Αναθεωρητική Συνέλευση υπερψήφισε τις προταθείσες αλλαγές για την αναθεώρηση του Συντάγματος συμπεριλαμβάνοντας κάποιες αλλαγές προς όφελος της Σούκρε αλλά όχι την οριστική αλλαγή της πρωτεύουσας. Οι διαδηλωτές προσπάθησαν να φτάσουν το μέρος όπου συνεδρίαζε η Αναθεωρητική Συνέλευση χρησιμοποιώντας μολότωφ, πέτρες και εκρηκτικά. Στο πανδαιμόνιο που ακολούθησε σκοτώθηκε ένας δικηγόρος και ένας αστυνομικός ενώ υπάρχουν πληροφορίες και για ακόμα ένα θύμα.
Τα μέσα ενημέρωσης, ο ρόλος των οποίων είναι πολύ σημαντικός καθώς ανήκουν εξολοκλήρου (πλην των κρατικών) στην οικονομικοπολιτική ‘λευκή’ ολιγαρχεία, έκαναν ακόμα πιο έντονο τον αγώνα τους κατά της κυβέρνησης, ωστόσο τελικά η αναθεώρηση πέρασε με 147 από τις 255 ψήφους της Συνέλευσης. Καθώς από την αρχή υπήρξε ένα θέμα σε σχέση με το αν χρειάζονται 2/3 ή 50% + 1 ψήφο των μελών της Αναθεωρητικής Συνέλευσης (που εκλέχθηκε ξέχωρα από τη Βουλή με μοναδικό σκοπό την αναθεώρηση), ο Έβο είχε υποσχεθεί να διενεργήσει δημοψήφισμα για το καινούργιο Σύνταγμα. Έτσι ο Βολιβιανός λαός θα αποφασίσει για αυτό το πολύ σημαντικό θέμα με ένα δημοψήφισμα που γίνεται ακόμα πιο σημαντικό για τις εξελίξεις στη Λατινική Αμερική μετά το πρόσφατο δημοψήφισμα στη Βενεζουέλα.
Γενικά είναι σαφές πως οι αλλαγές προς όφελος των λαϊκών στρωμάτων και η ευθεία κόντρα με το νεοφιλελεύθερο καπιταλισμό σε συνδυασμό με τις στενές σχέσεις της Βολιβίας με τη Βενεζουέλα και την Κούβα δεν θα μπορούσαν να περάσουν απαρατήρητες διεθνώς. Έτσι, ενώ ο Πρέσβης των ΗΠΑ έχει συνεχείς συσκέψεις με τους ντόπιους επιχειρηματίες και μεγαλοπαραγωγούς και το Λαϊκό Κόμμα της Ισπανίας χρηματοδοτεί την αυτονομιστική ρατσιστική αντιπολίτευση της Σάντα Κρουθ, η διεθνής αλληλεγγύη και συμπαράσταση στο λαό της Βολιβίας ώστε να ξεφύγει από τη φτώχια και την εκμετάλευση αιώνων είναι κάτι παραπάνω από αναγκαία. Ακόμα περισσότερο εφόσον το Βολιβιανό ‘εγχείρημα’ αποτελεί ‘φάρο’ για πολλές χώρες στη Λατινική Αμερική και ταυτόχρονα δίνει απτά παραδείγματα επιτυχημένης κυβερνητικής πολιτικής τελείως αντίθετης προς το νεοφιλελεύθερο καπιταλιστικό μοντέλο το οποίο επιχειρήται να εμφανισθεί ως η μόνη εφικτή λύση σε παγκόσμιο επίπεδο.
Χρήστος Γραμπόβας
Λα Παθ και Σάντα Κρουθ, Βολιβία, Νοέμβριος 2007
Δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα του Ρ/Σ «Στο Κόκκινο» www.left.gr
Σχόλια